Magdalena Majcher, Rakowiska [W.A.B.]

 

Magdalena Majcher ma na swoim koncie wiele interesujących i dobrze przyjmowanych powieści. Nie mogę powiedzieć, że czytałam je wszystkie, ale te, które wpadły mi w ręce, stanowiły satysfakcjonującą lekturę. Tym razem jednak autorka stawia nie na fikcję, a na historię true crime, w dodatku jedną z tych głośniejszych w XXI wieku. I ja obok Rakowisk nie mogłam przejść obojętnie.

Spokojna zadbana wieś pod Białą Podlaską. Mieszkają tu ci, którym się powiodło. Kiedy policjanci odbierają zgłoszenie od mężczyzny, który zauważył ślady krwi i uchylone drzwi w domu sąsiadów, spodziewają się rutynowej interwencji – prawdopodobnie w sprawie włamania. Zupełnie nie są przygotowani na to, że na terenie posesji znajdą zmasakrowane zwłoki małżeństwa. Podejrzenia dość szybko padają na osiemnastoletniego syna zamordowanej pary oraz jego przyjaciółkę.

Dlaczego dwoje licealistów z tak zwanych dobrych domów dopuściło się tej bestialskiej zbrodni? Czy można było jej zapobiec? Dlaczego dorośli nie zauważyli kiełkującej rozpaczy, nienawiści czy po prostu zła? Magdalena Majcher w „Rakowiskach” opisuje wydarzenia, o których w 2014 roku mówiła cała Polska. Autorka odkrywa wcześniej nieznane wątki i informacje o sprawcach, rzucając tym samym nowe światło na historię, która po tylu latach wciąż szokuje i przyprawia o dreszcze.

True crime nie jest gatunkiem łatwym. Wymaga od autora - o ile oczywiście chce być wobec czytelnika uczciwy - znacznej pracy researcherskiej, zupełnie jak reportaż, a jednocześnie wyważenia rzeczy, które podlegają fabularyzacji, tak by nie przekroczyć granic prawdopodobieństwa i nie popaść w konfabulację. W mojej ocenie Majcher udało się uniknąć pułapek gatunku i stworzyć możliwie wiarygodną - pod względem faktów i psychologicznego prawdopodobieństwa - historię, która ma powieściową strukturę i rytm.

Doceniam fakt, że autorka zdecydowała się zmienić personalia wszystkich postaci - pierwszo-, drugo- i trzecioplanowych. I to mimo iż nazwiska i wizerunki sprawców morderstwa są przecież dobrze znane. Zmiany z jednej strony chronią prywatność osób z otoczenia głównych bohaterów, a w przypadku tych ostatnich pozwala czytelnikowi zachować dystans wobec historii i pamięć o tym, że choć autorka odtwarza fakty, to dialogi i niektóre sceny są wynikiem jej wniosków, obserwacji i wyobraźni.

Największą jednak zaletą tej pozycji jest fakt, że choć opowiada o zbrodni, nie koncentruje się na samym akcie przestępstwa i nie przybiera sensacyjnego, tabloidowego tonu. Celem autorki nie jest bowiem skupienie uwagi na makabrycznych szczegółach, a postawienie kilku bardzo istotnych pytań. Majcher z ogromną wnikliwością, na podstawie dostępnych materiałów i rozmów z osobami, do których udało jej się dotrzeć, odtwarza cały proces decyzyjny, który zapoczątkował zbrodnię, a także pyta o to, co skłoniło młodych ludzi do tak drastycznych decyzji i czy można było tym wydarzeniom zapobiec.

Autorka nie narzuca odpowiedzi, nie daje łatwych rozwiązań, za to rozdział za rozdziałem obnaża cały mechanizm prowadzący do wykluczenia młodych, osamotnienia i poczucia braku wsparcia. Nie rzuca oskarżeniami, ale poddaje pod rozwagę wpływ środowiska rodzinnego, brak lub nadmierne zaangażowanie rodziny i - co istotne - działania czy też zaniechania szkoły. Nie wszystko w tej sprawie jest jasne i klarowne, ale tego też autorka nie ukrywa, wyjaśniając w posłowiu, kto odmówił przedstawienia swojej wersji wydarzeń i jakich odpowiedzi na swoje wątpliwości nie znalazła.

Książkę czyta się rewelacyjnie. Przeskoki czasowe (przed zbrodnią - po zbrodni) zaburzają linearność fabuły, ale potęgują napięcie i uwydatniają najistotniejsze elementy całej historii. Bo ona zaskakuje właśnie nie tym, co się wydarzyło, ale elementami całego mechanizmu zdarzeń i emocji, które do tragedii doprowadziły i które stara się obnażyć autorka. Rzetelność, wyczucie i budowa przestrzeni do analizy oraz rozważań nad przyczynami, nie skutkiem, to kluczowe zalety książki. I to jest takie oblicze true crime, jak lubię.

Autor: Magdalena Majcher
Tytuł: Rakowiska 
Wydawca: wydawnictwo W.A.B.

Egzemplarz recenzencki.