[#zwojtkowejbiblioteczki] Cezary Harasimowicz, Chłopiec z lasu [Agora dla dzieci]

 

Wiele jest tematów, na które trudno nam rozmawiać z dziećmi. Nie umiemy czasem dobrać słów, zbywając pytania krótkim "to nie temat dla dzieci". Albo chcemy chronić je przed tym, co smutne i przytłaczające. Ale one i tak chłoną nasze emocje, słuchają rozmów dorosłych, zbierają strzępki informacji. I próbują je po swojemu poukładać. Dlatego tak ważne jest, by pomóc im w zrozumieniu tego, co i tak do nich dociera, rozmawiać na tematy trudne, niewygodne i bolesne. A jeśli nie do końca czujemy się na siłach, możemy skorzystać z pośrednictwa książki. Bo opowieści budują wspaniałą przestrzeń dla dialogu. Jak Chłopiec z lasu Cezarego Harasimowicza.

Ala – tylko nie Alusia! – to dziewczynka jakich wiele, a zarazem taka… inna. Świetnie liczy w pamięci, nie lubi, jak się ją przytula, prowadzi rozmowy z płotem, łyżką i psem Asem. Mieszka w wesołym i ciepłym domu na granicy lasu, który zdaje się czasem groźny i ciemny. Pewnego dnia znajduje wśród drzew zniszczony dziecięcy but, a niebawem natrafia na jego właściciela – chłopca jakich wielu, a zarazem takiego… innego. Przemoczonego, zziębniętego i samotnego. Tak zaczyna się znajomość, która na zawsze zmieni życie, nie tylko Ali. 

Piękna to i zarazem szalenie bolesna opowieść. Jedna z tych, które przemawiają wprost do dziecięcej wrażliwości, wbijając jednocześnie sztylet w serce rodzica wszystkim tym, co zawiera się między wierszami. Historia, która pomaga rozumieć i poczuć, urzekająca, choć w czasie lektury gardło zaciska się od duszonego szlochu.

Autor z właściwą sobie delikatnością podejmuje dwa trudne i wciąż szalenie aktualne tematy. Tym najbardziej czytelnym jest kryzys migracyjny i sytuacja na naszej wschodniej granicy. Błąkający się po lesie zziębnięci, przerażeni ludzie, którzy uciekają przed wojną, biedą i aktami terroru i "mur", który wyrósł na ich drodze.

Ta tragiczna rzeczywistość, o której sami staramy się nie myśleć, została w książce ujęta w ramy opowieści, snutej baśniowym, nieco onirycznym rytmem. Przewodniczką po niej staje się mała dziewczynka, Ala, która sama nie rozumie tego, co się dzieje i odkrywa rzeczywistość zupełnie po swojemu. Baśniowy rytm sprawia, że opowieść może wydawać mniej realna, a przez to łatwiejsza do uniesienia przez małego odbiorcę, co jednak wcale nie osłabia jej przesłania.

W świecie Ali to, co realne według nas, dorosłych, miesza się z tym, co zdaje się wytworem fantazji, choć akurat dla dziewczynki pozostaje namacalne. Jak Strach, Tęsknota i inne uczucia, które towarzyszą małej bohaterce, jak miś Tobiasz, z którym rozmawia tak swobodnie jak inni z przyjaciółmi, Ciemność lasu, która również do niej przemawia. Lub znaleziony dziecięcy But...

Harasimowicz bardzo umiejętnie prowadzi fabułę tej opowieści, pokazując, że nie trzeba dziecku serwować dosłownych obrazów, by do niego przemówić. Odwołuje się do dziecięcej empatii. To, co u dorosłego uruchamia całą lawinę bardzo konkretnych scen i skojarzeń, do dziecka dociera nieco łagodniej, choć wywołuje nie mniejsze poruszenie. Autor sięga po bajkowy płaszcz, by choćby na przykładzie rodziny lisów objaśnić, z czym wiąże się budowa granicznego płotu. Kreśli paralelę między smutkiem rozdzielonej lisiej pary i rodziny uchodźców.

Prosty język i doskonale oddana dziecięca mentalność sprzyjają nawiązaniu relacji czytelnika z tekstem i małą bohaterką. Pozwalają wczuć się w jej emocje, wątpliwości i lęki. Jednocześnie obok trudnego i ważnego tematu migracji, skupia się też na pokazaniu charakteru Ali, która nie do końca jest taka, jak inne dzieci.

Ala nie lubi przytulania, a nawet podawania ręki, w swojej głowie rozmawia ze zwierzętami i przedmiotami, ma też nieistniejącą przyjaciółkę. Właśnie dlatego koleżanka w szkole nazywa ją Dziwną Alą, a rodzice trochę się o nią martwią. Ale przy swojej odmienności Ala jest też dobrą, życzliwą dziewczynką, która może i trzyma się trochę na uboczu, a jest wrażliwa na niesprawiedliwość i krzywdę inych. I jeszcze doskonale radzi sobie z matematyką.

My, dorośli, pewnie od razu powiedzielibyśmy, że jest dzieckiem neuroatypowym, może nawet w spektrum autyzmu, jednak małym czytelnikom ta diagnoza w ogóle nie jest potrzebna. Oni poznają Alę w sposób niedostępny w zwykłym życiu, ucząc się, że nikogo nie warto odrzucać tylko dlatego, że wydaje się nam dziwny. Jesteśmy różni, ale ta różnorodność jest czymś wspaniałym.

Doskonale z przepięknie konstruowanym i przesyconym emocjami tekstem Harasimowicza komponują się ilustracje Marty Kurczewskiej. Łączą w sobie subtelność i rozmach, lekko oniryczny charakter opowieści i bajkową konwencję, a przy tym wspaniale oddają emocje. Wizualna warstwa książki urzeka nie mniej niż tekstowa, tym bardziej że wszystkie strony są zadrukowane deseniem imitującym gruby papier czerpany. Wszystko w tej publikacji jest przemyślane i dopracowane, a efekt zachwyca.

Chłopiec z lasu jest powieścią ważną i potrzebną, podejmującą w subtelny sposób aktualny temat migracji, a jednocześnie zaznajamiająca młodego czytelnika z neuroatypową osobowością. Odwołuje się do dziecięcej empatii i pod płaszczem onirycznej nieco historii objaśnia tragizm rodzin migrujących przez naszą wschodnią granicę. Pisząc nie wprost, Harasimowicz buduje swoją fabułą przestrzeń do rozmowy i refleksji, zrozumiałą na najbardziej emocjonalnym poziomie, gotową też jednak do wypełnienia konkretami, w zależności od wiedzy i wrażliwości odbiorcy. To poruszająca historia skierowana do najmłodszych, którą i dorosły pochłaniać będzie ze ściśniętym gardłem. Mądra, rewelacyjnie napisana, wartościowa lektura, która ma w sobie wiele smutku, ale otula też nadzieją. I z tym ukojeniem pozostawia małego czytelnika.

Autor: Cezary Harasimowicz
Tytuł: Chłopiec z lasu 
Ilustracje: Marta Kurczewska
Wydawca: Agora dla dzieci

Egzemplarz recenzencki.