Kate Foster, Stracona [Wydawnictwo Kobiece]

 


Bardzo lubię powieści historyczne, odtwarzające drobiazgowo dawne czasy. Cenię też sobie współczesne reinterpretacje dawnych wydarzeń, które akcentują ciekawe elementy ze współczesnego punktu widzenia. Dlatego zdecydowałam się na lekturę Straconej Kate Foster.

Stracona to powieść inspirowana autentycznym wydarzeniem w Edynburgu w 1679 roku, kiedy to Lady Christian Nimmo została oskarżona o zamordowanie swojego kochanka i wuja, lorda Jamesa Forrestera. Wpływowy mężczyzna ginie w niewyjaśnionych okolicznościach, a opinia publiczna szybko wydaje wyrok: cudzołożnica, morderczyni, skazana na potępienie. Jeszcze niedawno Christian cieszyła się przywilejami i uznaniem, lecz teraz musi walczyć o przetrwanie w świecie, w którym to mężczyźni ustalają reguły, a kobiety ponoszą konsekwencje.

Była bezwzględną zabójczynią czy ofiarą patriarchalnego systemu?

Miała motyw czy padła ofiarą manipulacji?

Nominowana do Women's Prize for Fiction 2024, nagrodzona tytułem Scottish Crime Debut of the Year 2023, na krótkiej liście CWA New Blood Dagger 2024.

Punktem wyjścia do opowieści są prawdziwe wydarzenia, choć ich przebieg pozostaje w znacznej mierze fikcją literacką. Autorka korzysta z prawdziwych wydarzeń jako narzędzia do opowiedzenia ciekawej historii. Jako że skazana została kobieta, i to w czasie, kiedy płci odmawiano prawa głosu, nie zachowały się żadne informacje o motywach "zabójczyni" (o ile nią była), a na powieściową scenę wkraczają też zupełnie fikcyjne postaci. 

Choć można powiedzieć, że autorka nie odtwarza przebiegu zdarzeń, a go wymyśla, powieść okazuje się ciekawą lekturą dobrze osadzoną w realiach epoki. Nie trzeba być ich znawcą, żeby rozpoznać społeczne ograniczenia i atmosferę. Rozpoznajemy wszystkie ograniczenia klasowe i religijne, jakim podlegali ówcześni, a które najmocniej wpływały na życie i możliwości kobiet.

Autorka oplata powieściowe wątki wokół dwóch, jakże różnych bohaterek. Jedną jest lady Christian, dobrze urodzona dama ze zubożałej rodziny, która chowana była nieco pod kloszem, a jednak jej intelekt wykracza poza granice przypisane płci, podobnie jak rzecz ma się z marzeniami. Druga bohaterka pochodzi ze społecznych nizin i trudni się nierządem. Autorka świetnie pokazuje, że zawód ten obrała nie z powodu moralnego zepsucia, ale że stał się dla niej jedyną możliwą drogą w walce o przeżycie. Drogi tych kobiet nigdy nie powinny się przeciąć, a jednak dzieje się inaczej. 

Foster umiejętnie buduje paralelę, w której wybrzmiewają podobieństwa między skrajnie różnymi kobietami i ich skrajnie inną pozycją. Akcentuje fakt, że obie nie mają wielkiego wyboru w życiu, a ich różne aspiracje podszyte są podobnym głodem szczęścia, którego nie jest im dane zaznać. Autorka świetnie splata i odwraca role, raz za razem przyglądając się nie tylko czynom i wyborom, ale i motywacjom swoich bohaterek.

Choć to opowieść o czasach zamierzchłych i zupełnie innej sytuacji społecznej, powieść nie tylko zdaje się przywracać głos zapomnianej skazanej, ale też wydobywa wiele uniwersalnych akcentów, wpisujących się w znaną nam rzeczywistość. Jest tu walka ze skrajną biedą i zależność od innych, niespełnione marzenia, a także niepewna sytuacja kobiet, które nie mogą w pełni o sobie decydować. To także opowieść o uwodzeniu, manipulacji i poczuciu wyższości, o przypisywaniu sobie prawa do igrania z ludzkim życiem. 

Powieść rozwija się miarowo, świetnie oddaje atmosferę epoki i buduje przestrzeń do poznania bohaterów. Wciąga, a jednocześnie skłania do refleksji nie tylko nad przeszłością. Pokazuje, jak łatwo jest jednemu człowiekowi zniszczyć drugiego, w poczuciu własnej wyższości. Świetnie prezentuje też mechanizm manipulacji i tego, co dziś nazwalibyśmy groomingiem. W wielu aspektach to porażająca opowieść o konsekwencjach ponoszonych za czyny, które mają swoje źródło w doznanych krzywdach. Historia, która emocjonalnie angażuje i skłania do refleksji. 

Autor: Kate Foster
Tytuł: Stracona
Tłumacz: Edyta Świerczyńska
Wydawca: Wydawnictwo Kobiece

Egzemplarz recenzencka


Komentarze

Copyright © zaczytASY