[#cotamwkomiksie] Alia Bengana, Claude Baechtold, Antoine Marechal, Beton. Ciemna strona budowania [Centrum Architektury]

 

W chwili, kiedy trafiam na wydawnicze perełki, najbardziej boli mnie świadomość, że nikła jest szansa, żeby trafiły do szerokiego grona odbiorców. Tym bardziej, gdy jest to komiks, a ja ciągle potykam się o stwierdzenia, że "komiksy to dla dzieci", "komiksy to nie dla mnie", "nie przemawia do mnie ta forma". A w moim odczuciu właśnie komiks jest medium stworzonym do przekazywania ważkich treści w sposób przystępny dla szerokiego grona odbiorców. Udowodnili to choćby twórcy Trinity, którzy opowiedzieli w komiksowej formie o powstawaniu bomby atomowej. I doskonale udowadniają Alia Bengana, Claude Baechtold i Antoine Marechal w opowieści graficznej Beton. Ciemna strona budowania.

Co dzisiaj wiemy o betonie? Czy „betonoza” naprawdę jest nie do uniknięcia? A może inne rozwiązania leżą w zasięgu ręki?

Kolejny powstał na podstawie trzech reportaży śledczych autorstwa Alii Bengany, Claude’a Baechtolda i Antoine’a Harariego. Książka dotyka problemów, z jakimi w czasach katastrofy klimatycznej boryka się świat architektury i budownictwa: Z czego budować? Jak budować?

Jeśli spojrzycie na wydawcę tej publikacji, możecie pomyśleć, że to po prostu komiks o architekturze. I w sumie nie byłoby w tym nic złego, w końcu to bardzo ciekawy temat i w takiej słowno-wizualnej formie mógłby wypaść dość interesująco. Ale Beton to coś więcej. To przybliżenie reportażu śledczego autorstwa Alii Bengany, Claude’a Baechtolda i Antoine’a Harariego wraz z kontekstem jego powstania.

Zaczyna się od zlecenia na budowę willi w Algierze. Młoda architektka mierzy się z zadaniem, szukając odpowiednich materiałów budowlanych, zderza się jednak ze ścianą. Otóż inwestor chce po prostu budować z betonu i sprowadza przez pustynię tony piasku do jego produkcji. To pierwszy raz, kiedy temat piasku i betonu daje bohaterce do myślenia. Wiele lat później, w samym środku pandemii, bohaterowie odkrywają, że ktoś płaci szwajcarskim rolnikom za możliwość wydobywania piasku z ich ziemi i składowania pod warstwą rolną budowlanych odpadów. Ruszając tropem pieniędzy, odkrywają prawdę o betonowym lobby i jego wszechobecnym wpływie na środowisko niemal wszędzie na Ziemi.

To rewelacyjna i bardzo ważna publikacja, która otwiera oczy na kwestie rzadko poruszane w dyskusji. Autorzy osadzają swoją opowieść w kontekście i zgodnie z zasadami storytellingu tworzą opowieść, w której ramach kumulują naprawdę masę wiedzy w bardzo przystępnej formie. Razem z bohaterami odkrywamy historię betonu, znanego... już w starożytności, a także na jak wielką skalę działają producenci betonu. Publikacja uświadamia, że piasek jest bardzo cennym zasobem naturalnym, który traktujemy jak niewyczerpany (zresztą podobnie jest z innymi zasobami), jak wygląda rabunkowa gospodarka piaskiem... Mówi o zanieczyszczeniach, programowanym starzeniu się materiałów, lobbingu, obchodzeniu prawa i globalnym wpływie na klimat... Szokujące są przytoczone liczby, choćby te dotyczące skali emisji dwutlenku węgla.

Jednocześnie autorzy przyglądają się sposobom na ograniczenie betonowej gorączki i jej szkodliwych skutków oraz pracom nad alternatywnymi materiałami budowlanymi. I nie są to informacje wyssane z palca, ale rozmowy z bardzo konkretnymi architektami i inżynierami. Ogólnie cała publikacja opiera się na konkretach i bardzo mocno otwiera oczy. 

Warstwa wizualna nie jest tu wcale potraktowana po macoszemu. To nie tylko ilustracje do tekstu, ale i równoważna metoda narracji. Ekipa odpowiadająca za kolory doskonale pracuje paletą barw dla oddania nastroju, emocji, a nawet odróżnienia wątków "afrykańskich" od "europejskich". W komiksowych kadrach wiele się dzieje i często autorzy wykorzystują je, żeby nieco rozluźnić atmosferę i zbudować emocjonalną przeciwwagę dla trudnego i bolesnego tematu. Robią to jednak z wyczuciem, tak by humor nie maskował powagi historii. W tej formie reportaże śledcze, które są dostępne w oryginale w sieci, mają szansę trafić do szerokiego grona odbiorców. I to w różnym wieku.

To naprawdę niesamowita publikacja, która wzbudziła mój zachwyt i sprawia, że chciałabym dotrzeć z informacją o niej do jak najliczniejszego grona odbiorców. Beton z powodzeniem mógłby trafić do szkolnych bibliotek do wykorzystania w edukacji przyrodniczej i humanistycznej. Jest doskonałą propozycją zarówno dla miłośników architektury, zainteresowanych kwestiami współczesnego budownictwa, ale też wszystkich, którym bliskie są tematy związane z ekologią i ochroną klimatu. W przystępny, ale interesujący sposób przytaczają prawdziwą historię, uświadamiając, jak działa przemysł budowlany i jak mocno oddziałuje na środowisko. Twórcy doskonale wykorzystują możliwości medium, jakim jest komiks, by mówić o sprawach ważnych i aktualnych. A choć opowiadana historia jest dość mroczna, nie pozostawiają czytelnika bez cienia nadziei. Polecam tę pozycję z całego serca i jeśli macie sięgnąć w najbliższym czasie po jeden tylko komiks, to możecie wybrać właśnie Beton.

Scenariusz: Alia Bengana, Claude Baechtold
Rysunki: Antoine Marechal
Tytuł: Beton. Ciemna strona budowania 
Tłumacz: Martyna M. Lemańczyk
Wydawca: Centrum Architektury

Egzemplarz własny.

Do kupienia tu: https://centrumarchitektury.org/produkt/beton-ciemna-strona-budowania-komiks/