[#cotamwkomiksie] Jonathan Fetter-Vorm, Trinity. Historia, która zmieniła losy świata [Copernicus Center Press]

 

W 2023 roku, przy okazji premiery filmu Christophera Nolana o Oppenheimerze nastąpił gwałtowny wzrost zainteresowania postacią naukowca i kwestią budowy bomby atomowej. To wtedy - i w kolejnych latach - pojawiać się zaczęły dodruki dawno wydanych książek, a także nowe opracowania. I być może pokłosiem tego entuzjazmu jest fakt, że na polskim rynku wydawniczym doczekaliśmy się przekładu komiksu Jonathana Fettera-Vorma pt. Trinity. Historia, która zmieniła losy świata, który pierwotnie ukazał się w 2012 roku.

Trinity opowiada historię budowy pierwszej bomby atomowej od badań prowadzonych w XIX wieku w niewielkich laboratoriach naukowych po ogromne przedsięwzięcie, jakim była realizacja projektu Manhattan. Dzięki niemu zrozumiesz szczegółowy przebieg jądrowej reakcji łańcuchowej i zobaczysz, jak wyglądała ściśle tajna baza, w której doprowadzono do pierwszego próbnego wybuchu ładunku jądrowego.

Głównymi postaciami tej opowieści są pracujący pod kierunkiem tajemniczego J. Roberta Oppenheimera genialni uczeni, którzy skonstruowali bombę i muszą żyć ze świadomością, że w nieodwracalny sposób zapoczątkowali nową, przerażającą epokę w dziejach świata. Jonathan Fetter-Vorm opowiada o strasznych skutkach zrzucenia bomby w Hiroszimie i Nagasaki przez pryzmat historii pojedynczych ludzi. Piękne i pełne grozy kadry tego komiksu na długo zostaną Ci w pamięci i skłonią do zastanowienia się nad tym, jaka jest cena postępu i czy zawsze warto ją płacić.

Autor komiksu udowadnia, że to medium jest doskonałym narzędziem do opowiadania nie tylko błahych, służących rozrywce historyjek, ale też wpisywać się w nurt reportaży i opowieści non fiction, objaśniających czytelnikowi interesujące i wcale niełatwe zagadnienia. Trinity śmiało może stawać w szranki nie tylko z podręcznikami, ale i pracami popularnonaukowymi zajmującymi się tematem projektu Manhattan. Jego siłą jest przystępny przekaz, który pomaga dotrzeć do szerokiego grona odbiorców, także młodych, nienawykłych do czytania obszernych opracowań.

Jeśli chodzi o stronę wizualną, to autor stawia na klasyczną, wyrazistą czarno-białą kreskę, która od razu kojarzy się z filmem dokumentalnym i nadaje powagi całemu dziełu (co nie znaczy, że kolor by tę powagę odebrał). Rysunki są dynamiczne, a zarazem przejrzyste, i pozwalają bez trudu śledzić liniowy przebieg opowieści.

Jest w tej publikacji więcej narracji niż dialogów, co nietypowe dla tej formy przekazu, stawiającego przede wszystkim na wypełnione akcją kadry i konwersacje bohaterów, ale dzięki temu przekaz jest przejrzysty i zachowuje swój informacyjny walor. Popularnonaukowy, skupiony na faktach ton odciążają dialogi właśnie, dzięki czemu całość czyta się rewelacyjnie. Płynnie, a zarazem interesująco. A ponieważ dialogi także oparte są na zachowanych zapisach i relacjach, czytelnik staje się poniekąd świadkiem tamtych wydarzeń.

Autor opowiada czytelnikom o tym, jak narodził się cały projekt, w jaki sposób powstało miasteczko na odludziu i z czym zmagali się pracujący nad konstrukcją bomby naukowcy. Przytacza naukowe odkrycia, które położyły podwaliny pod działania Oppenheimera i jego współpracowników oraz w przystępny sposób objaśnia, na czym polega reakcja łańcuchowa w bombie i działanie samego produktu. Posługując się czytelną analogią kostek domina, pozwala zrozumieć trudności, z jakimi się mierzyli, i cel, jaki mieli przed oczami.

Co ważne, wątki skupione na Oppenheimerze i pracy naukowców zostały wpisane w historyczny kontekst, bo bez niego zrozumienie skali i wagi projektu nie byłoby możliwe. Tak jak niemożliwe jest zrozumienie motywacji wszystkich związanych z projektem - władz, naukowców, wojskowych. Fetter-Vorm nie unika mówienia o obawach, jakie zgłaszali nieliczni, a przede wszystkim o pokazaniu dramatycznych skutków użycia bomby atomowej. Nie ma tu miejsca na bezmyślną gloryfikację, ale też wyłącznie oskarżający ton.

To komiks wciągający, rzeczowy, mocno osadzony w historii i faktach. Pozwalający poznać tę ciekawą i istotną na skalę globalną historię, która rzeczywiście odmieniła świat, w jakim żyjemy. Komiksowa forma nadaje przekazowi lekkości i czyni relację bardziej przystępną i atrakcyjną dla potencjalnego odbiorcy. A dzięki temu, że wykorzystuje wszystkie atuty medium, jakim jest komiks, staje się dziełem odpowiednim dla każdego. Mogą po niego sięgnąć zarówno dorośli, jak i nastoletni odbiorcy. Idealnie byłoby, gdyby Trninity trafił do szkolnych bibliotek, do wykorzystania na lekcjach historii i do domów, gdzie pomoże młodym zapoznać się z tematem. To komiks, który poważny temat podejmuje z całym szacunkiem, na jaki zasługuje, i przedstawia różne jego aspekty. Rewelacyjna praca, która pozwala nie tylko poznać fakty, ale i dobrze je zrozumieć.

Autor: Jonathan Fetter-Vorm
Tytuł: Trinity. Historia, która zmieniła losy świata 
Tłumacz: Bogumił Bieniok, Ewa L. Łokas
Wydawca: Copernicus Center Press

Egzemplarz własny