Grzegorz Dziedzic, Gangway [Agora]

 

Grzegorz Dziedzic swoją debiutancką powieścią Żadnych bogów, żadnych panów brawurowo wkroczył na kryminalne salony, zgarniając zarówno Nagrodę Wielkiego Kalibru na MFK we Wrocławiu, jak i laur dla najlepszego kryminalnego debiutu literackiego przyznawanego w ramach festiwalu Gwiazdozbiór Kryminalny Kujawy i Pomorze (a tę nagrodę można zgarnąć tylko raz :-D). Na Gangway czekała już grupa zainteresowanych czytelników, ciekawych, czy nowa powieść przypadnie im do gustu równie mocno.

Od wydarzeń opisanych w debiucie mijają trzy lata. Teodor Rucki przebywa po zmienionym nazwiskiem poza Chicago i nie kontaktuje się nawet z rodziną. Wciąż zmaga się z traumą po utracie żony i dramatycznych doświadczeniach związanych z prowadzonym przez siebie policyjnym śledztwem.

Jest rok 1921, w USA obowiązuje prohibicja, a organizacje przestępcze zbijają majątek na nielegalnej dystrybucji alkoholu. Do Teodora zgłasza się człowiek, który chce zatrudnić go w Chicago do zorganizowania rynku zbytu na alkohol, skłaniając jednocześnie do powrotu informacją o zaginięciu przyjaciela Ruckiego - byłego księdza Romana Ogorzałka.

Rucki stara się łączyć pracę na rzecz nowego szefa z prowadzonymi w Chicago poszukiwaniami, mimo że w mieście dawno zmienił się układ sił. A whisky, którą Teodor ma sprzedać, trzeba najpierw ukraść bossowi włoskiej mafii Johnny’emu Torrio i jego prawej ręce, niejakiemu Dużemu Alowi Capone.

Podążając tropem zaginionego przyjaciela, Rucki trafia do środowiska miejscowej bohemy, spirytystów i głosicieli nowych teorii społecznych, które mają zmienić oblicze świata. 

Autor zdecydowanie utrzymuje w kontynuacji klimat godny najlepszych dzieł gangsterskiego kina noir. Atmosfera zaułków Chicago wypełnionych biednymi, umęczonymi imigrantami, zapijaczonymi bezdomnymi, barwną bohemą i przedstawicielami półświatka ma w sobie coś przerażająco odurzającego, pociągającego i odpychającego zarazem. Plastyczny, sensualny wręcz język autora doskonale pozwala sobie wyobrazić ten zaprzeszły świat i poczuć w czasie lektury jego namacalną niemal obecność.

Główny bohater nie jest już policjantem i tym bardziej nie krępują go wymogi prawa (choć, nie ukrywajmy, wcześniej miał do nich dość nonszalanckie podejście). Prowadzi swoje prywatne śledztwo nie przebierając w środkach, jednocześnie brawurowo wkraczając w świat szmuglerów alkoholu i rosnących w siłę organizacji przestępczych.

Intryga, która początkowo wydaje się dość prosta, z rozdziału na rozdział gmatwa się coraz bardziej, a osobne pozornie wątki pozostają od siebie współzależne. Gęstniejąca atmosfera chwyta czytelnika w swoje szpony, a rosnące napięcie gwarantuje sporo emocji dla miłośników gangsterskich klimatów. Galeria postaci wzbogaca się o kilka ciekawych bohaterów i tylko kobiet o pozytywnym wizerunku jest jak na lekarstwo. Bo jedna Pola wiosny nie czyni, a histeryczna Ester jest typową famme fatale właściwą dla kina noir i trudno ją polubić. To zdecydowanie twardy, męski świat, w którym kobiety odgrywają rolę marginalną, co - biorąc pod uwagę czas i miejsce akcji - jest uzasadnione, więc nie traktujcie tego jako znaczącego zarzutu.

Gangway zdecydowanie potwierdza umiejętność autora tworzenia wyrazistych wizji imigranckiego Chicago drugiej dekady XX wieku i konstruowania trudnej do przewidzenia opowieści, na którą składa się kilka sukcesywnie rozwijanych wątków, z których żadnego nie można nazwać pobocznym. Rucki jest interesującym protagonistą, który łączy w sobie pewną szlachetność i bezkompromisowość, doskonale odnajdującym się w półświatku, ale też stawiającym na lojalność i przyjaźń. Plot twist, który finalnie zastosował autor, naprawdę zaskakuje i ujawnia potencjał na kolejną wciągającą powieść. 

Grzegorz Dziedzic udowodnił, że przyznane mu nagrody nie były bynajmniej na wyrost i w kryminalno-sensacyjnych klimatach czuje się jak ryba w wodzie. Polonijne akcenty w historii Ruckiego pozwalają nieco zorientować się w ówczesnych stosunkach społecznych, jednocześnie śledząc prawdziwie gangsterską historię. Brawurowa, szorstka, momentami brutalna powieść, w której odnajdą się wielbiciele kina gangsterskiego, powieści sensacyjnych czy kryminałów retro. 

Autor: Grzegorz Dziedzic
Tytuł: Gangway
Wydawca: wydawnictwo Agora

Egzemplarz recenzencki.