[#zwojtkowejbiblioteczki] Michael Thomas Ford, Notatki samobójcy [Nasza Księgarnia]

 

Notatki samobójcy nie brzmi jak tytuł, który dorośli ochoczo podetkną do czytania swoim nastoletnim dzieciom, prawda? Jednak zważywszy na wciąż rosnący odsetek nieletnich samobójców i małoletnich osób podejmujących próby samobójcze trudno udawać, że temat nie istnieje. A ponieważ literatura powinna być także odzwierciedleniem życia, warto czasem się przełamać i dać szansę powieściom podejmującym niewygodne tematy. A jeśli się wahacie, to najpierw sami sięgnijcie po książkę Michaela Thomasa Forda.

Piętnastoletni Jeff po (na szczęście) nieudanej próbie samobójczej trafia do szpitala psychiatrycznego i wcale nie jest z tego powodu zadowolony. Nie ma jednak wyboru i musi spędzić na oddziale dla nastolatków czterdzieści pięć dni. Chłopak jednak uparcie odmawia rozmawiania o tym, co się wydarzyło, neguje terapię grupową i uważa, że jest jedynym normalnym wśród wariatów. W czasie pobytu w szpitalu tworzy zapiski, jednak nawet w nich nie jest szczery, szczery z samym sobą. Czego tak bardzo się wstydzi, że nie chciał dalej żyć?

To fikcyjna opowieść, która jednak jest w moim odczuciu bardzo bliska prawdy i dobrze psychologicznie umotywowana. Dzięki pierwszoosobowej narracji czytelnik dostaje dostęp do intymnego świata myśli i emocji nastoletniego bohatera i może się w nim zagłębić. Wyłania się z kart powieści portret całkiem zwyczajnego, choć pogubionego nastolatka, który przede wszystkim wypiera powody swojej dramatycznej decyzji, jednocześnie nie chce dopuścić nikogo bliżej.

Tym, co najsilniej przebija z zapisków bohatera, jest poczucie osamotnienia. Jeff ma wrażenie, że nikt go nie rozumie, panicznie boi się odrzucenia, a ponieważ nie potrafi poradzić sobie z kłębiącymi się w sercu uczuciami, odcina się od nich i udaje, że nie mają znaczenia. Jednocześnie stopniowo zauważa, że wokół niego jest więcej osamotnionych osób i choć każda zmaga się z innymi doświadczeniami, to jest właśnie to, co ich łączy.

Książka w żadnym wypadku nie jest instruktażem dla nikogo, kto rozważa podjęcie próby samobójczej, nie gloryfikuje tego czynu. Wręcz przeciwnie. W pozbawiony natrętnego dydaktyzmu sposób dowodzi, że warto walczyć o siebie, szukać pomocy wśród bliskich lub poddać się terapii. Jednocześnie "zwyczajność" Jeffa udowadnia, że temat może dotyczyć każdego. Warto być więc wrażliwym na ludzi wokół i wyciągnąć pomocną dłoń.

Wątpliwości wśród dorosłych może budzić wątek dotyczący nie tyle odkrywania własnej seksualności, ale nie do końca odpowiednie seksualne zachowania i doświadczenia. Mam jednak poczucie, że tabuizowanie traum, jakie mogą spotkać nastolatka, przynosi więcej szkody niż pożytku. Być może Ford chciał w ten sposób pokazać czytelnikom, których spotkało coś podobnego, że nie są sami i nie ponoszą odpowiedzialności za to, co ich spotkało. Poczucie zagubienia będzie im zapewne bliskie, ale nie powinno nikogo stygmatyzować.

W mojej ocenie to znacznie wartościowsza pozycja niż "modne" kilka lat temu 13 powodów Jaya Ashera, który bardzo udramatyzował akt samobójstwa bohaterki i na pewno wartościowsza niż serial na podstawie wspomnianej powieści, który zdaje się gloryfikować samobójstwo jako sposób na wymierzenie kary prawdziwym bądź wyimaginowanym oprawcom. Notatki samobójcy pozwalają odkryć, że samobójstwo rani bliskich nam ludzi, ale też odbiera nam szansę na odkrycie, co dobrego może nam przynieść życie.

Nie jest to całkiem wydawnicza nowość, jednak przy okazji wznowienia warto zwrócić na nią uwagę i podsunąć nastolatkom. Zaufać ich rozwadze i pozwolić przeżyć tę historię. To napisana z rozwagą, momentami zabawna, momentami bolesna, skłaniająca do refleksji powieść, będąca zarazem zapisem drogi do psychicznego uzdrowienia. Udowadnia, jak ważna jest dbałość o zdrowie psychiczne, przyjaźń i wsparcie. I że czasem bez profesjonalnej pomocy nie da się osiągnąć celu. Mnie powieść urzekła i wiem, że za kilka lat podsunę ją Wojtkowi do czytania, a potem zachęcę do rozmowy, bo choć to fikcja, wspólna (lub równoległa) lektura pozwala na wykorzystanie jej jako punktu wyjścia do poważnej konwersacji.

Autor: Michael Thomas Ford
Tytuł: Notatki samobójcy
Tłumacz: Maciejka Mazan
Wydawca: Nasza Księgarnia

Egzemplarz recenzencki.