[#czeskirok] Petra Soukupova, Bercik i niuniuch [Afera]

 

Literatura czeska nadal jest w centrum mojego zainteresowania, jako że zdecydowałam się z nią bliżej zapoznać. A ponieważ interesuje mnie zarówno ta dla dorosłych, współczesna i klasyczna, jak i ta dla najmłodszych, postanowiłam przeczytać powieść Petry Soukupovej skierowaną do młodszych odbiorców, czyli Bercika i niuniucha. Bardzo chciałam się dowiedzieć, co do zaoferowania młodym ma ta ceniona i nagradzana autorka.

Bercik ma dziewięć lat. Zaczęły się wakacje, dostał nintendo za dobre świadectwo, a teraz jedzie na wieś, by przez dwa tygodnie bawić się na dworze, kąpać w jeziorze i odpoczywać. I właściwie powinien być teraz bardzo zadowolony. Jednak Bercik nie jest zadowolony. Bercik jest zły. Bo na wakacje jedzie nie tylko z mamą, ale z jej głupim chłopakiem, do jego głupiej rodziny, a wolałby zostać w mieście z tatą, a najlepiej żeby mama też została. Z nim i z tatą. 

Tam, gdzie dojadą, Bercik nie zamierza być miły. Zamierza wszystkim pokazać, jak bardzo nie chce tu być i na pewno się nie przyzna, że wziął ze sobą nintendo, bo w końcu kupno konsoli to był pomysł Richarda, chłopaka mamy. Kiedy okazywanie przez Bercika niechęci wymknie się spod kontroli, on sam będzie musiał skryć się w lesie. I wtedy spotka... niuniucha.

Soukupova zaskoczyła mnie bardzo pozytywnie w wydaniu "dziecięcym" Bercik i niuniuch to bowiem bardzo dojrzała proza dla niedojrzałego odbiorcy. To wartościowa i mądra historia, która nie tylko zainteresuje młodego czytelnika, ale której przesłanie pozostanie dla niego czytelne, a jednocześnie nienachalne.

Autorka znana jest z tego, że w swoich powieściach zagląda bohaterom do głów i nie inaczej jest w powieści dla dzieci. Pozwala nam nie tylko przyglądać się postępowaniu bohatera, ale także dobrze poznać jego motywację, rozterki, radości i lęki. Ta swoista psychoanaliza postaci odbywa się nie tylko w warstwie narracyjnej. Dokonuje jej też sam Bercik w czasie rozmów z niuniuchem.

Niuniuch. Cóż za świetny pomysł na postać. Dziwaczne stworzonko, które nie wiadomo czym jest, ale posiada nadnaturalne zdolności zjawiania się znienacka przy Berciku, a do tego potrafi mówić. I te rozmowy bardzo wiele Bercikowi dają. Trafne pytania niuniucha pomagają chłopcu zrozumieć własne emocje i się z nimi uporać, a także spojrzeć z boku na sytuację, w jakiej się znajduje. W tym samym czasie nad swoim uczuciami może zastanowić się też mały odbiorca, a ponieważ sytuacje te wplecione są w bardzo rzeczywistą i wiarygodną historię w sposób naturalny, dzięki Bercikowi i niuniuchowi dziecko może też dowiedzieć się czegoś o sobie. 

Pomijając postać niuniucha, to bardzo realistyczna opowieść o bardzo realnych problemach, w których jak w lustrze może przejrzeć się wiele dzieci. Autorka podejmuje temat rozbitej rodziny i wszystkich emocji, które pojawiają się u dziecka w tej sytuacji. Jest gniew, smutek, lęk przed odrzuceniem... Lektura książki jest nie tylko przyjemną rozrywką, ale w nienachalny sposób oswaja z tymi emocjami i sytuacją. Pokazuje przede wszystkim, że wszystko to, co czuje Bercik, jest naturalne. Że gniew i lęk nie są uczuciami, których należy się wstydzić, ale trzeba nauczyć się je oswajać. Co ważne, to książka nie tylko dla dzieci, które są w takiej samej jak Bercik sytuacji, bo przecież trudne emocje zdarzają się każdemu i każdy chciałby mieć w takiej sytuacji mądrego doradcę.

Ta historia, choć z rozwagą i powagą podejmuje trudne tematy, jest też pełna ciepła. Bercik bowiem przekonuje się, że choć jego życie się zmieniło, nadal może się cieszyć i czuć kochany. A choć za chwilę będzie się musiał zmierzyć z kolejną zmianą, to poznał siebie na tyle, by wiedzieć, jak to zrobić. Bercik i niuniuch jest po prostu mądrą opowieścią skierowaną do młodego odbiorcy, w aurze magicznego realizmu podejmującą bardzo aktualną problematykę. Autorka z wyczuciem dobiera środki wyrazu i konstruuje fabułę w taki sposób, by zaciekawić odbiorcę, a jednocześnie oswoić go z trudnymi emocjami, które pojawiają się w życiu każdego człowieka. Myślę, że to jedna z tych książek, które można czytać dla przyjemności - z ciekawą fabułą, sympatycznymi bohaterami, a do tego jest pięknie napisana - jak i w celu terapeutycznym - dla oswojenia z trudną sytuacją i towarzyszącymi jej emocjami.

Na koniec - słowo o ilustracjach, których autorem jest Petr Korunka. Pewnie wielu z was nie nazwałoby ich pięknymi. O ile sam niuniuch wygląda przesympatycznie, o tyle postaci ludzkie odbiegają od wizerunków, które znamy z książek dla dzieci, gdzie liczą się miękkie linie, idealne proporcje i uładzone kadry. Tu mamy wizerunki odrobinę przypominające stylistykę obrazków satyrycznych, niedopracowanych, niezbyt ładnych. A jednak mają swój urok i oddają oryginalny styl ilustratora. W końcu warto dzieciaki oswajać także z odmienną estetyką. Ale jeśli zerkając do książki uznacie, że "obrazki są brzydkie", pamiętajcie, że są tylko dodatkiem do bardzo wartościowej historii. A ja baaardzo chcę czytać kolejne książki autorki. Dziecięce i nie tylko.

Autor: Petra Soukupova
Tytuł: Bercik i niuniuch
Ilustracje: Petr Korunka
Tłumacz: Julia Różewicz
Wydawca: wydawnictwo Afera