Lindsey Fitzharris, Facemaker [Znak Literanova]

 

Jakie są pierwsze skojarzenia, które pojawiają się w waszej głowie na brzmienie frazy "chirurgia plastyczna"? Z dużą dozą prawdopodobieństwa można założyć, że w dobie presji sprostania kreowanym przez media kanonom "piękna" chirurgia plastyczna kojarzyć się będzie przede wszystkim z zabiegami dążącymi do poprawy własnego wyglądu wynikającymi... z próżności. Dopiero później myślimy o jej terapeutycznym aspekcie i ratunku dla osób fizycznie oszpeconych lub okaleczonych. A przecież to ten aspekt leży u podstaw tej gałęzi medycyny i warto przypomnieć sobie o tym, czytając książkę Lindsey Fitzharris pt. Facemaker. Historia człowieka, który stworzył chirurgię plastyczną.

Nie da się ukryć, że choć wojny są prawdziwym dramatem, to w pewien sposób pobudzają postęp w medycynie, z czego latami korzystamy w czasach pokoju. Nie inaczej było w przypadku chirurgii plastycznej, która ogromnie rozwinęła się w czasie I wojny światowej. Gwałtowny rozwój w dziedzinie uzbrojenia przyczynił się do powstawania obrażeń na szerszą skalę, a tym samym wymusiła na  lekarzach szukania nowych sposobów ratowania życia. Jednocześnie większa przeżywalność sprawiała, że do życia w społeczeństwie wracało wielu trwale okaleczonych ludzi. I choć utrata kończyn czy blizny na ciele były niewątpliwie dla nich tragedią, spotykały się przede wszystkim ze współczuciem ze strony postronnych osób. Jednak rozległe rany twarzy, deformujące i oszpecające, były tym, co w pierwszym odruchu skutkowało uczuciem odrazy, stąd takim byłym żołnierzom najtrudniej było wrócić do życia. Znaleźli się jednak lekarze, którzy szukali najlepszych sposobów na zniwelowanie fatalnych skutków ran wojennych i poprawę wyglądu oraz jakości życia pacjentów. Wśród nich był pochodzący z Nowej Zelandii Harold Gilles, który stał się jednym z pionierów praktycznie nowej gałęzi chirurgii - chirurgii plastycznej.

Lindsey Fitzharris podjęła trud zebrania dokumentacji i przybliżenia czytelnikom tej niezwykłej postaci. Facemaker to książka non fiction, biografia niezwykłego człowieka, ale też opowieść o początkach chirurgii plastycznej. Autorka świadomie dobiera elementy biograficzne ujmowane w szerokim kontekście historycznym, splata opowieść o człowieku z historią medycyny, ale też z opowieścią o tamtych trudnych czasach. Rozważnie nie podejmuje się drobiazgowego opowiadania o I wojnie, ale wskazuje na jej tragizm i te aspekty, które odcisnęły się piętnem na medycynie oraz samym bohaterze.

Niewątpliwie udało się jej pokazać, jak nietuzinkową postacią był  Gilles i jak bardzo przyczynił się do rozwoju medycyny, tworząc odrębną jednostkę szpitalną i z pasją poszukując sposobów na leczenie pacjentów i poprawianie jakości ich życia. Jednocześnie wspomina, że nie był jedynym, który poszukiwał rozwiązań medycznych zagadnień. Wspomina o stanie ówczesnej wiedzy medycznej, o  innych oddanych pacjentom medykach, a przy tym nie traci z oczu swojego bohatera, który jest osią opowieści o narodzinach chirurgii plastycznej i podwalinach współczesnej medycznej wiedzy.

Książka przesycona jest faktami, a jednak czyta się ją z prawdziwą przyjemnością, tak fascynująco historię tę przedstawia autorka. Porządkuje ona elementy historyczne, biograficzne i medyczne, tworząc bogatą w informacje, a zarazem przystępną publikację. Wzbogaca tekst o materiał zdjęciowy, który doskonale obrazuje, jak wiele Gillesowi udało się osiągnąć na przestrzeni lat i długiego leczenia. I choć może według dzisiejszych standardów pacjenci lekarza nie wyglądają dość dobrze, to jednak postęp, jaki widać na poszczególnych zdjęciach, jest zadziwiający.

Warto sięgnąć po tę książkę nie tylko dlatego, by poznać postać Gillesa, ale przede wszystkim przeczytać o tym, co stoi u podstaw chirurgii plastycznej i o tym, jak ustawiano kolejne kamienie milowe na drodze postępu medycyny. Facemaker to bowiem lektura fascynująca, wciągająca i pouczająca na wielu różnych płaszczyznach. Bardziej niż biografia człowieka, biografia tej gałęzi chirurgii, na którą dziś spoglądamy nieco z przymrużeniem oka, a która ma bardzo dużo do zaoferowania.

Autor: Lindsey Fitzharris
Tytuł: Facemaker. Historia człowieka, który stworzył chirurgię plastyczną
Tłumacz: Łukasz Muller
Wydawca: Znak Literanova

Egzemplarz recenzencki.