Rachel Joyce, Niezwykła wędrówka Harolda Fry [Znak]

 

W ubiegłym roku Rachel Joyce ujęła mnie za sprawą zaskakującej powieści Marzenie panny Benson, która skupiała się na realizacji niezwykłego marzenia i związanej z nim podróży. Tym razem zaś - dzięki wznowieniu Niezwykłej wędrówki Harolda Fry przy okazji jej ekranizacji - czytelnik może podążyć ramię w ramię z tytułowym bohaterem.

Harold Fry wiedzie ustabilizowane życie na emeryturze, żyjąc niejako obok swojej żony Maureen, z którą od dawna mu się nie układa. Wygląda jednak na to, że w jego codzienności nic już się nie zmieni, aż do czasu, gdy mężczyzna otrzymuje niespodziewany list. Jego nadawczyni to dawna przyjaciółka Harolda - Queenie, która lata temu wyjechała właściwie bez słowa. Teraz zaś umiera na raka i tym listem chce się z Haroldem pożegnać. 

Poruszony i wytrącony z równowago Harold chce wysłać odpowiedź, rusza więc do skrzynki pocztowej, ale mija jedną, drugą, aż w końcu uświadamia sobie, że zamierza dojść dalej niż tylko do kolejnej skrzynki.

Harold nigdy nie robił niespodzianek, ostatnio nawet nie wychodził z domu. Teraz idzie bez mapy ani telefonu, w coraz bardziej znoszonych żeglarskich butach – do kobiety, która kiedyś go uratowała. Samotna wędrówka staje się okazją do poznania wielu ludzi – ich radosnych wspomnień i nieszczęśliwych historii – a przede wszystkim zrozumienia i uratowania siebie.

Niezwykła wędrówka... jest - jak wskazuje tytuł - powieścią drogi, w której fizyczna wędrówka jej okazją do odbycia również wędrówki duchowej. Spontaniczna decyzja bohatera o ruszeniu w trasę i niektóre jej elementy kojarzą mi się ze scenami z Forresta Gumpa, który biegał wiedziony niezrozumiałą dla innych potrzebą, jednak cała historia pozostaje zachęcająco oryginalna i odmienna od filmowej. 

Joyce najwyraźniej lubi oplatać fabułę wokół dość absurdalnych decyzji swoich bohaterów, a przynajmniej pod tym względem widać podobieństwa między dwoma wspomnianymi przeze mnie tytułami. Jednak za prostą w gruncie rzeczy fabułą kryje się cała masa emocji i wiele poruszających momentów. 

Autorka buduje napięcie nie tylko wokół samego celu wędrówki i czekającej na Harolda Queenie, ale przede wszystkim wokół niejasnej motywacji Harolda, za którą - jak się domyślamy - musi stać coś więcej. Coś, czego nie rozumiemy my, nie rozumie Maureen i nie rozumie sam Harold, ale co będzie stopniowo klarować się w trakcie podróży. Joyce dobrze rozgrywa tę koncepcję, stawiając na drodze Harolda przeróżne osoby, z którymi kontakt - czasem bardzo efemeryczny - pozwala mu zadawać sobie pytania, konfrontować własne odczucia i krok po kroku dekonstruować, a potem budować na nowo obraz samego siebie.

Wędrując z Haroldem, śledząc jego postępy na załączonej do książki mapie, czytelnik staje się świadkiem dwóch istotnych spraw. Z jednej strony odkrywania przez Harolda własnej, zatartej w pamięci historii, tego, czego sobie nie uświadamiał i tego, co wyparł, z drugiej - pewnej przemiany, która jest nieuchronna, gdy wreszcie stawiamy czoła samym sobie. Słodko-gorzka podróż Harolda na północ i w głąb siebie ma w sobie coś wzruszająco oczyszczającego, co niewątpliwie oddziałuje też na czytelnika. 

Mimo że trudno w czasie czytania uciec od skojarzeń z moralizatorskimi opowieściami, Joyce w swojej opowieści pozostaje subtelna. Jej książka, niepozbawiona specyficznego angielskiego humoru, nie trąci rażącym dydaktyzmem, a raczej otwiera na emocje i skłania do refleksji. Autorka stawia swojego bohatera w nieraz absurdalnych sytuacjach, to zmuszając nas do śmiechu, to do otarcia łzy w kąciku oka. Sama książka wydaje się przyjemną i niezobowiązującą lekturą, ale osiada w sercu i umyśle odbiorcy jak kojąca mgiełka po trudzie wędrówki. I choć nie brak w niej łamiących serce zdarzeń, jest to książka, która czaruje i daje nadzieję. Zdecydowanie warta uwagi.

Autor: Rachel Joyce
Tytuł: Niezwykła wędrówka Harolda Fry 
Tłumacz: Tomasz Macios
Wydawca; wydawnictwo Znak

Egzemplarz recenzencki.