Katarzyna Zyskowska, Szklane ptaki [Znak Literanova]

 

Krzysztof Kamil Baczyński. Poeta. Przedstawiciel pokolenia Kolumbów. Autor poruszającego, wałkowanego w szkole wiersza pt. Elegia o chłopcu polskim. O tym, że miał żonę, dowiedzieć się można z suchych wzmianek biograficznych. Ale żeby dowiedzieć się, jak piękna była to miłość, trzeba przeczytać książkę Katarzyny Zyskowskiej Szklane ptaki.

Jak głosi podtytuł, jest to Opowieść o miłościach Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, ale o "miłościach" w szerszym niż romantyczne znaczeniu. Bo tak naprawdę Baczyński kochał tylko dwie kobiety - swoją żonę Barbarę Drapczyńską oraz matkę Stefanię. Traf chciał, że matka nigdy Basi nie zaakceptowała, przez co Baczyński tkwił w rozdarciu.

Katarzyna Zyskowska opowiada o tych miłościach w zbeletryzowanej formie, przystępnej i zrozumiałej dla czytelnika znającego biografią poety także pobieżnie. Przybliża postać Baczyńskiego i przywraca mu ludzkie oblicze, wyrwane ze szkolnego kontekstu i pełnego patosu dyskursu.

Powieść ma trzech pierwszoosobowych narratorów - Krzysztofa, Basię i Stefanię. W przeplatających się scenach, fragmentach życia wyrwanych z zapomnienia, czytelnik zyskuje prawo do spojrzenia w przeszłość, wejrzenia w tę warstwę życia, która do dziś przetrwała tylko w opowieściach i gdzieś między wierszami. W tych scenach mamy szansę zobaczyć wojnę, okupację, strach, ból, cierpienie, ale przede wszystkim miłość. Zaborczą, niewzruszoną miłość matki do syna. Czułą, wybaczającą miłość syna do matki. Delikatną, a jednocześnie silną, poruszającą i rozpalającą wyobraźnię wzajemną miłość Basi i Krzysia.

Katarzyna Zyskowska o miłości Baczyńskiego i Basi pisała już wcześniej. Nie znam niestety jej poprzedniej książki - Ty jesteś moje imię - i nie mogę ich porównać. Wiem jedynie, co napisała autorka w posłowiu - o tym, że tym razem opowiada historię inaczej, odmiennie rozkładając akcenty. Mogą to sprawdzić tylko osoby, które czytały wspomnianą powieść. Wiem natomiast, że po Szklane ptaki warto sięgnąć.

To opowieść o pięknych uczuciach w trudnych czasach, o światełku człowieczeństwa, które można ocalić w obliczu zagłady. O tym, że piękne uczucia potrafią być trudne. Napisana z lekkością, empatią i rozwagą. Rozwagą tak konieczną, gdy przekuwamy realną historię w pierwszoosobową narrację. Tak prawdziwa, na ile może być historia odtwarzana ze strzępów historii, relacji, zapisków i wierszy. Wzniosła, choć odarta z patosu. Rozszczepiona na wiele odcieni. Tych jasnych, pełnych czułości, wzajemnego szacunku, wsparcia i zrozumienia. Tych ciemnych, pełnych goryczy, cierpienia, poczucia krzywdy. Jednocześnie dzięki tym cieniom wydobywająca prawdziwy blask i siłę uczucia, które zostało zgaszone zbyt prędko.

Autorka ma dar ujmowania w słowa obrazów, czynów i emocji i przekuwania ich piękną, porywającą, poruszającą opowieść. Taką, która pozwala czytelnikowi nie tylko dotknąć przeszłości, ale i poczuć ją. Raz jeszcze zaistnieć pięknej historii, o której powszechna pamięć zanika. Szklane ptaki przywracają ludzkie oblicze Baczyńskiemu. A przy tym pozwala zająć w tej historii należne miejsce dwóm niezwykłym kobietom, zwłaszcza Barbarze, wyjątkowej, silnej, odważnej kobiecie, która okazała się godną wybranką wspaniałego poety, choć nigdy nie zyskała uznania w oczach jego matki.

Szklane ptaki to powieść o ludziach kruchych jak szkło, ale jak szkło pancerne silnych. O uczuciach pozornie kruchych, ale hartowanych w ogniu. Jest w niej nieco patosu, jest i sporo melodramatyzmu, bo i sama historia jest w swej istocie gotowym materiałem na melodramat. Jednak czyta się tę powieść przednio, łatwo dać się jej ponieść. To historia, która ma szansę trafić do szerokiego grona odbiorców, zarówno miłośników romantycznych historii, jak i beletryzowanych biografii. Dla mnie interesująca była nie ze względu na wojenne tło, a na relacje, tak zawiłe i boleśnie wykreślające dość nietypowy miłosny trójkąt. Pochłonęłam książkę jednym tchem i myślę, że warto po nią sięgnąć.

Autor: Katarzyna Zyskowska
Tytuł: Szklane ptaki
Wydawca: Znak Literanova