Ximo Abadia, Dyktator [Format]

 

Dawno, dawno temu żył sobie chłopiec nazywany Zapałką. Pewnego razu wyjechał na wojnę i wrócił z niej jako bohater. I tu bajka mogłaby się skończyć, gdyby nie to, że chłopiec (już mężczyzna) nie zapragnął, by wszyscy wokół czuli i myśleli tak jak on. Jednak nie zamierzał nikogo  przekonywać do swoich racji, o nie. On postanowił narzucić je siłą. Tak właśnie narodził się... dyktator.

Tę właśnie historię opowiada w bardzo niezwykłej książce Dyktator Ximo Abadia. Urodzony w 1983 r. artysta za książkę Frank (Dyktator) został uhonorowany komiksowym "Oskarem", czyli nagrodą za Najlepiej Ilustrowany Album na konwencie Heroes Comic Con w 2018 r. Już samo to wystarczy, by dowieść, że to książka wyjątkowa i nietuzinkowa. Przyjrzyjcie się jej uważnie i uzupełnijcie swoje biblioteczki.

Inspiracją dla opowiadanej historii była historia generała Franco, hiszpańskiego dyktatora wojskowego, jednak w żadnym wypadku nie jest to książka historyczna. Jej symboliczny wydźwięk sprawia, że opowiada nie tylko o minionej dyktaturze z Hiszpanii, ale i o wielu innych minionych, współczesnych i tych, które dopiero się rodzą. I jak się nad tym głębiej zastanowić, to jest to historia dość przerażająca.

Jak opowiedzieć, czym jest dyktatura, w sposób zrozumiały dla każdego odbiorcy, niezależnie od jego wieku i wiedzy historycznej? Uciekając się do prostych i czytelnych symboli. I tak książkowy dyktator lubi tylko kwadraty i bardzo denerwuje go, gdy wokół pełno trójkątów, kół i prostokątów. Próbuje je rozbijać, zamykać, terroryzować... i zakopywać pod ziemią. Znajduje też popleczników wśród innych przywódców uwielbiających kwadraty. Ta czytelna metaforyka jest genialna w swej prostocie. Bez zagłębiania się w szczegóły objaśnia także dzieciom mechanizm powstawania i działania dyktatury niezależnie od kręgu kulturalnego. Ten mechanizm jest zawsze taki sam, różnią się tylko szczegółowa poglądy dyktatorów, natomiast książka nie skupia się na światopoglądzie, tu pozostawia przestrzeń dla czytającego.

Dyktator jest picturebookiem, co oznacza, że tekstu jest w książce niewiele i jest on właściwie niesamodzielny. Opowieść rozgrywa się w punktach stycznych między tekstem i ilustracjami, aby ją przeżyć i zrozumieć, trzeba się pochylić nad całością, uważnie czytać zarówno warstwę słowną, jak i obrazkową. Właśnie wtedy odczujemy jej przekaz z całą mocą.

Ilustracje są ciekawe, oryginalne w swej dosłowności i symbolice zarazem, wymownie oddają to, co jest głównym przesłaniem książki. Jest w nich coś pośredniego między grafikami komiksowymi a infografikami, bazują na kilku zaledwie kolorach i prostej kresce, umownie, ale i wymownie oddającej rzeczywistość.

Czy już mówiłam, że Dyktator to genialny pomysł i wykonanie? Cóż, bo to prawda. Autor podjął się wytłumaczenia bardzo trudnej kwestii i zrobił to w sposób fenomenalny - symboliczny, wyrazisty i czytelny. Dzięki temu książka jest więcej niż drobnym wspomnieniem o generale Franco, jest świetnym narzędziem do prowadzenia rozmów o tym, czym jest dyktatura, jak się rodzi i działa. I to rozmów, które można przeprowadzić z dziećmi niemającymi jeszcze wiedzy historycznej. Możemy dopasować stopień zgłębiania tematu do możliwości poznawczych naszego dziecka i raz za razem wracając do tej historii dodawać od siebie więcej, a nasza dyskusja stawać się będzie coraz bardziej pogłębiona. 

Ta niesamowita książka to jedna z pozycji, o których powiedziałabym "must read" i "must have" jeśli chodzi o dziecięce biblioteczki. Z jednej strony lekcja historii, z drugiej narzędzie, które uczy rozpoznawać rodzącą się dyktaturę. Tylko wiedza i zrozumienie tematu są gwarancją, że znajdą się ludzie, którzy nie dopuszczą do powstania kolejnej dyktatury. Dlatego uważam, że warto podejmować z dziećmi także tematy trudne, niewygodne, wymagające skupienia i rozmowy, zwłaszcza gdy do pomocy mamy takie narzędzia jak książka Ximo Abadii. Bardzo się cieszę, że wydawnictwo Format zdecydowało się ją wydać, udowadniając po raz kolejny, że interesują ich książki niebanalne, wyjątkowe, do pewnego stopnia niszowe. Mam nadzieję, że znajdzie wielu mądrych i uważnych odbiorców, ponieważ światu potrzeba takich książek.

Na koniec powiem, że lektura Dyktatora nieco mnie przeraziła. Na kartach tej historii zaczęłam widzieć innego małego człowieczka z manią wielkości, zamkniętego na jakikolwiek dialog, próbującego siłą wtłoczyć wszystkich w jednakowe ramki... Brzmi znajomo, prawda? Dlatego ta książka jest tak bardzo na czasie.

Autor: Ximo Abadia
Tytuł: Dyktator
Tłumacz: Tomasz Pindel
Wydawca: wydawnictwo Format