[#cotamwkomiksie] Carole Maurel, Marie Bardiaux-Vaiente, Wybór [Kultura Gniewu]

 

Komiks to naprawdę niesamowite medium. Można za jego pomocą dotrzeć zarówno do czytelników bardzo młodych, nawet tych nieczytających, jak i do dojrzałych. Można opowiedzieć historie błahe, czysto rozrywkowe, ale i poważne. Fikcyjne i autentyczne. Wybór Carole Maurel, Marie Bardiaux-Vaiente wpisuje się w nurt literatury zaangażowanej i z tego powodu już dawno chciałam go przeczytać.

W 1971 roku nastoletnia Marie-Claire Chevalier w wyniku gwałtu zaszła w ciążę, którą postanowiła przerwać. Wkrótce potem, po donosie samego gwałciciela, została zatrzymana przez policję. W tamtym czasie we Francji aborcja wciąż była przestępstwem karanym wysoką grzywną i więzieniem. Matka Marie-Claire i wiele innych kobiet zrobiły wszystko, co w ich mocy, by pomóc dziewczynie. One również zostały postawione przed sądem jako współwinne przestępstwa.

Dzięki zaangażowaniu Gisèle Halimi, prawniczki, która reprezentowała Marie-Claire i jej matkę, ta dramatyczna sprawa stała się jednym z przełomowych procesów we Francji. Halimi postanowiła wstrząsnąć mediami, opinią publiczną i całym społeczeństwem. Nie broniła już młodej kobiety „winnej” aborcji, ale atakowała prawo i politykę antyaborcyjną. Wspierana przez intelektualistki, lekarzy, dziennikarki i polityków, Halimi postawiła sobie za cel stworzenie nowego orzecznictwa dotyczącego przerywania ciąży.

To historia oparta na faktach, dzięki której czytelnik ma szansę poznać mało znany - przynajmniej w naszym kraju - epizod walki Francuzek o dekryminalizację aborcji. Los Marie-Claire Chevalier doskonale obrazuje cały absurd sytuacji, w której gwałciciel donosi na ofiarę, a ta, wraz ze wspierającymi ją w trudnej sytuacji kobietami, siada na ławie oskarżonych i może ponieś naprawdę poważne konsekwencje. Co ciekawe, cztery kobiety z uboższej warstwy społecznej sądzone są przez czterech wysoko postawionych i dobrze sytuowanych mężczyzn, którzy głusi są na ich argumenty, dopóki nie usłyszą ich wypowiedzianych dosadnie przez adwokatkę. 

Tyle o fabule. Zajmijmy się jednak samym komiksem. Autorki zaznaczają, że starały się przedstawić fakty jak najwierniej, choć publikacja nie ma w sobie cech opracowania historycznego. Ale wcale nie musi. Opowieść ma tak naprawdę stanowić inspirację do poszukiwań i być głosem w powracającej raz za razem dyskusji o prawie do przerywania ciąży i feministycznym głosem w dyskusji o prawach reprodukcyjnych.

Sama historia jest w moim odczuciu pokazana w bardzo dobry, pobudzający wyobraźnię sposób. Scenariusz ukazuje perspektywę osób, których głos jest zazwyczaj najmniej słyszalny, a które ponoszą wszelkie konsekwencje zaostrzającego się prawa, jako że nie mają wiedzy ani środków, jak można je obejść (a z czego często korzystają albo sami prawodawcy, albo osoby z ich otoczenia). Także kwestia przemocy seksualnej jest pokazana z delikatnością, która wcale nie osłabia przekazu, bez zbędnego zagłębiania się w detale. Zarówno grafika, jak i dialogi doskonale się dopełniają, tworząc spójną, zrozumiałą opowieść, poruszającą delikatne kwestie i pobudzającą do refleksji.

Warstwa graficzna jest tu świetnie poprowadzona. Cała powieść graficzna jest utrzymana w żółtobrązowej kolorystyce, która kojarzy się z sepią, tak dobrze współgrającą z historią niczym ze starych gazet. A do tego autorka odrobinę zmienia styl kadrów, które są retrospekcjami (kropkowany deseń), oddzielając je od głównej linii opowieści. Tonacja wielu kadrów pomaga też oddać emocje, a całość ma w sobie powagę i elegancję, przystającą do zaangażowanej tematyki. 

"Nie zapominajcie, że wystarczy kryzys polityczny, gospodarczy albo religijny, by prawa kobiet znów zostały podane w wątpliwość. Te prawa nie zostały nam dane na zawsze. Musicie być czujne przez całe życie".

Simone de Beauvoir

Wybór to nie tylko opowieść o przeszłej walce Francuzek, ale też przypomnienie, co dla tysięcy kobiet może oznaczać zaostrzenie prawa i odebranie im głosu. To ważny głos w dyskusji dotyczącej przecież nie tylko kobiet i nie tylko Francuzek. To także świadectwo kobiecej solidarności i walki, która poprzedziła zmiany w prawie, dająca nadzieję, że można i warto o nie walczyć. Poruszająca historia, która właśnie w komiksowej formie ma szansę trafić do międzypokoleniowego grona odbiorców.

Scenariusz: Marie Bardiaux-Vaiente
Rysunki: Carole Maurel
Tytuł: Wybór 
Tłumacz: Olga Mysłowska
Wydawca: Kultura Gniewu

Egzemplarz własny