[#zwojtkowejbiblioteczki] Katharina von der Gathen i Anke Kuhl, Od stóp do głów. Ilustrowany elementarz ciała [Dwie Siostry]

 

Pamiętam ten czas, gdy ukazało się Odpowiedz mi! Kathariny von der Gathen i Anke Kuhl - mała książeczka pełna bardzo intymnych pytań i krótkich, zwięzłych, ale uczciwych odpowiedzi w formie dostosowanej do dziecięcej percepcji, ale bez grama infantylności. Przy niektórych - przyznaję - sama się rumieniłam, bo wychowani jesteśmy w przekonaniu, że pewne tematu pozostają tabu i nie należy o nich rozmawiać. Ale to właśnie ta książeczka uświadomiła mi, że rozmowy są potrzebne, że oczekują ich nasze dzieci, a nabieranie wody w usta nie sprawi, że te tematy przestaną istnieć. Dlatego też z pewną podszytą zazdrością ciekawością przyglądam się pozbawionemu pruderii podejściu Skandynawów do tematów związanych z cielesnością i chętnie zaglądam do książek tamtejszych autorów. Bo wiem, że świadomość i otwartość można wypracować. 

W tym kontekście nie zdziwi nikogo, że ochoczo sięgnęłam po kolejną książkę autorek - Od stóp do głów. Jest to - ponownie bezpruderyjne - kompendium wiedzy o ludzkim ciele skierowane do dzieci w wieku wczesnoszkolnym. To kompleksowe spojrzenie na ciało jako takie przedstawione w skondensowanej formie.

Autorki podejmują pełne spektrum tematów związanych z wyglądem, postrzeganiem siebie, funkcjonowaniem ciała i jego zmianami. Koncentrując się na pozytywach, nie pomijają tego, co sami postrzegamy jako nieładne lub niekomfortowe. W prosty, klarowny sposób mówią o tym, co nas różni, jednak przekaz płynący z książki jest ze wszech miar ciałopozytywny.

W książce przeczytacie o pryszczach, bliznach, plamach, zmarszczkach. Włosach, tatuażach, piersiach i penisach. O kolczykach (także w miejscach intymnych), niepełnosprawności, otyłości, anoreksji i chorobach duszy wpływających na ciało. O intymności, stawianiu granic, mówieniu nie.

Autorkom świetnie udaje się pokazać, że choć nie zawsze jesteśmy z naszego ciała zadowoleni, to w nim przyszło nam żyć, warto więc o nie dbać i je zaakceptować. Podobnie jak należy akceptować ciała innych ludzi i ich osobiste decyzje. Świetnie też wyjaśniają, czym są kanony piękna i jak bardzo są zmienne. 

Bardzo podoba mi się różnorodność tekstu i jego prosta, łatwa w odbiorze forma oparta na szczerości - bez karkołomnych metafor, infantylizacji i przemilczeń. Jego zwięzłość pozwala na przekazanie informacji, a jednocześnie pozostawia przestrzeń dla pogłębionej rozmowy rodzica i dziecka, który może według własnego uznania rozbudować temat, dookreślić czy po prostu odpowiedzieć na zrodzone w trakcie lektury pytania. W ten sposób buduje płaszczyznę porozumienia i kształtuje świadomość dzieci, a pośrednio i rodziców. Jednocześnie normalizuje tematy, które są dla nas, a nie powinny, krępujące czy na swój sposób trudne.

Udanym pomysłem jest też wprowadzenie różnych drobnych ćwiczeń pozwalających na poznanie ciała, poczucie go. Urozmaicają one lekturę, aktywizują czytelnika w prosty i niewymuszony sposób.

Na szczególne uznanie zasługuje też warstwa graficzna książki. Ilustracjom Anke Kuhl daleko do uładzonych, bajkowych form. Nie można im za to odmówić humoru i - nade wszystko - szczerości. Ilustratorka bez skrępowania portretuje ludzkie ciała w ich pełnej krasie - grube i chude, z pieprzykami, bliznami, zmarszczkami. Młode i stare. Rysuje części intymne, ukazuje zmiany zachodzące wraz z wiekiem, a wszystko to bez zbędnego naturalizmu, a jednocześnie bez idealizowania. W rysunkach tych nie ma nic skandalizującego ani uwłaczającego, choć pozwalają małym czytelnikom przyjrzeć się różnym ciałom i różnych stadiach życia. I w kontekście tekstu wydaje się to wszystko tak naturalne jak być powinno. Bo ciało to natura i warto zdawać sobie z tego sprawę.

Z pewnością znajdą się osoby, które uznają książkę za kontrowersyjną - zważywszy na to, że można ją "rozebrać" już na poziomie okładki i zdejmując pasek papieru, zajrzeć pod ubrania bohaterów książki. Moim jednak zdaniem to bardzo wartościowa, mądra pozycja, zdejmuje odium tabu z tego, co naturalne i pozwala młodym odbiorcom zaznajomić się z tym, co towarzyszyć im będzie przez całe życie - z ciałem. Szczera, konkretna, wszechstronna, a przede wszystkim ciałopozytywna publikacja, którą najlepiej czytać RAZEM z dziećmi i razem z nimi szukać odpowiedzi na najbardziej nurtujące pytania. Interesująca, delikatnie aktywizująca pozycja napisana z wrażliwością i humorem we mnie wzbudziła zachwyt. A w was? Przekonajcie się sami.

Autor: Katharina von der Gathen 
Ilustracje: Anke Kuhl
Tytuł: Od stóp do głów. Ilustrowany elementarz ciała 
Wydawca: wydawnictwo Dwie Siostry

Egzemplarz recenzencki.