[#zwojtkowejbiblioteczki] Yuval Noah Harari, Niepowstrzymani. Jak przejęliśmy władzę nad światem [Wydawnictwo Literackie]

 

Yuval Noah Harari to izraelski historyk i wykładowca, który specjalizuje się w historii średniowiecza, wojskowości i historii świata. Ma na swoim koncie kilka udanych, cenionych przez czytelników książek popularnonaukowych (w tym 21 lekcji na XXI wiek). Kiedy więc na polskim rynku wydawniczym pojawiła się jego książka skierowana do dzieci, musiałam ją przeczytać. Z Niepowstrzymanymi spędziłam bardzo owocny czas.

Książka podzielona jest na cztery rozdziały, a rozpoczyna ją krótkie wprowadzenie wyjaśniające, o co chodzi z tymi ludźmi i pojawia się kluczowe dla tej opowieści pytanie: Jak doszło do tego, że to my rządzimy planetą? Jak to możliwe, że skoro człowiek nie jest od zwierząt szybszy, większy, silniejszy, zdołał zdominować stworzenia na naszej planecie.

Na początek autor udowadnia, że ludzie są częścią królestwa zwierząt. Cofając się do czasów prahistorycznych, pokazuje naszych praprzodków, kiedy jeszcze byli dzicy. Opowiada o tym, jak zdobywali nowe, ważne w historii rozwoju umiejętności, jak rozłupywanie kości, używanie ognia, jak termiczna obróbka pokarmów wpłynęła na rozwój ich mózgów i jak wiele to zmieniło w układzie sił w naturze. Z rozdziału dowiecie się, jak to się stało, że choć w przyrodzie istnieją różne gatunki tych samych grup zwierząt, to istnieje tylko jeden gatunek człowieka.

Rozdział drugi to rozważania nad tym, na czym polega supermoc sapiensów. Porównując ze sobą ludzi i naszych ewolucyjnych kuzynów, Harari wskazuje, jak wielką przewagę daje człowiekowi umiejętność pracy w grupie, zwłaszcza w dużych zespołach. Mówi też o potędze opowieści spajających we wspólnoty wszystkich tych, którzy w nie uwierzą. Zaskakująco nie odnosi się jedynie do religii, ale z właściwą sobie przenikliwością pokazuje, że spajająca moc "wiary" może dotyczyć znacznie bardziej przyziemnych spraw, jak choćby... pieniądza.

Trzeci rozdział dotyczy życia naszych przodków i pozostałości po nim. Harari pokazuje, jak funkcjonowali praludzie i na jakiej podstawie zdobyliśmy takie informacje o przeszłości. To kapitalna lekcja historii dla wszystkich czytelników, tym bardziej że pokazane są też ewolucyjne pozostałości przejawiające się w naszej codzienności.

Ostatni rozdział należy do najmniej optymistycznych, ponieważ Harari pokazuje, jak dominacja człowieka w świecie zwierząt przełożyła się na stan środowiska. Dowodzi, że ponieważ jesteśmy Niepowstrzymani, ciąży na nas tym większa odpowiedzialność. Nasi przodkowie byli nieświadomi długofalowych skutków swojego postępowania, jednak współcześnie nie możemy zasłaniać się niewiedzą i musimy działać odpowiedzialnie.

Niepowstrzymani to wspaniała książka dla młodszych i starszych czytelników, którzy szukają odpowiedzi na pytania o to, kim jesteśmy jako ludzie i jak zdominowaliśmy świat. To doskonały przykład publikacji popularnonaukowej, której odbiorcy mogą mieć lat kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt. Moc wiedzy podanej w sposób przystępny i odpowiednio skondensowany, a jednocześnie ukazanej w możliwie szerokim kontekście.

Harari pisze ze swadą, bez zadęcia, dopasowując przekaz do możliwości przeciętnego odbiorcy. Korzysta ze zrozumiałych porównań i szuka dla faktów naukowych punktów odniesienia osadzonych we współczesności młodzieży. Jednocześnie unika infantylizacji języka i wypowiedzi. Ta książka jest jak drzwi do wiedzy niedostępnej w szkole, otwierające przed czytelnikiem szerokie horyzonty. Autor pokazuje, że wiedza o przeszłości, także tej zamierzchłej, jest nie tylko ciekawa, ale i przydatna. Dawne mechanizmy są bowiem wciąż w użyciu i odzywają się w nas, mimo że jesteśmy ich nieświadomi.

Nie brak w tej książce nienachalnego humoru i swobody w prowadzeniu naukowego wywodu, któremu znacznie bliżej jest do fascynującej opowieści, którą można by snuć przy ognisku. To książka, która rozbudza ciekawość świata, kipi od informacji, a jednocześnie pozwala na przyjemne spędzenie czasu przy lekturze. Yuval Harari nie tylko świetnie pisze, gdy kieruje swoje słowa do dorosłego odbiorcy. Okazuje się, że równie dobrze radzi sobie z inspirowaniem znacznie młodszych odbiorców. Jakość publikacji gwarantują też świetne ilustracje Ricarda Zaplany Ruiza. A najlepsze, że ta książka jest początkiem większego cyklu (nie bez kozery opatrzono ją opisem "część 1"), co oznacza, że już mogę czekać na kolejną wspaniałą opowieść.

Autor: Yuval Noah Harari
Tytuł: Niepowstrzymani. Jak przejęliśmy władzę nad światem 
Ilustracje: Ricard Zaplana Ruiz
Tłumacz: Michał Romanek
Wydawca: Wydawnictwo Literackie

Egzemplarz recenzencki.