James S.A. Corey, Expanse (Ekspansja) [MAG]

 

Tym razem nie będzie klasycznej recenzji poświęconej jednej książce. Chcę bowiem opowiedzieć o cyklu powieści, z którym spędziłam ostatnie dziewięć miesięcy, dozując sobie przyjemność lektury i starając się nie dobrnąć zbyt szybko do finału. A wszystko dlatego, że w moim odczuciu cykl Expanse Jamesa S.A. Coreya to jeden z najlepszych cykli science fiction jakie miałam przyjemność czytać. 

Powiedziałabym, że autorowi udało się stworzyć coś niesamowitego, gdyby nie fakt, że James S.A. Corey  nie istnieje. To pseudonim artystyczny dwóch pisarzy science fiction - Daniela Abrahama i Ty Francka. I chyba tym większe należy im się uznanie, bo pracując w duecie, sukcesywnie przez lata stworzyli dziewięć świetnych pełnowymiarowych powieści, które tworzą doskonały, zamknięty cykl.

Na cykl składają się:

• Przebudzenie lewiatana
• Wojna Kalibana
• Wrota Abadona
• Gorączka Ciboli
• Gry Nemesis
• Prochy Babilonu
• Wzlot Persepolis
• Gniew Tiamat
• Upadek Lewiatana

Dodatkowo mamy do dyspozycji Legion wspomnień, czyli zbiór opowiadań rozgrywających się w świecie Expanse. To dobra publikacja na otarcie łez po zakończeniu lektury i sposób, by jeszcze chwilę pobyć w tym świecie, zerkając na kilka ciekawych, choć całkiem pobocznych historii.

Ale wróćmy do głównej fabuły.

W bliżej nieokreślonej przyszłości ludzkość opuściła granice naszej planety. Zasiedliła Księżyc, Marsa oraz Pas Asteroid, choć gwiazdy wciąż jeszcze pozostają poza jej zasięgiem. Wraz z ludźmi granice Ziemi opuściły konflikty, a raczej przeniosły się na nowy poziom, niezwykle przypominający te z ziemskiej historii, jednak w nowej, międzyplanetarnej skali. I w ten świat konfliktów i zależności wplącze się grupa pracowników pewnego lodowcowca.

Lodowcowiec Canterbury kursuje z pierścieni Saturna na stacje górnicze Pasa. Jim Holden jest jego pierwszym oficerem. W czasie jednego z kursów natykają się na opuszczony statek, Scopuli, gdzie natykają się na niechciany sekret, dla którego ktoś gotowy jest zabijać. Z całej załogi lodowcowca ocaleją jedynie Holden, marsjański pilot Alex Kamal, pasiarka i główna inżynier Naomi Nagata oraz jej ziemski pomocnik Amos Burton. Zostaną wplątani w grę na niewyobrażalną skalę, podczas gdy Układowi grozić będzie wojna.

Dołącza do nich detektyw Miller, który otrzymuje zadanie odszukania Julie Mao, dziewczyny, która na własne życzenie zrezygnowała z wygodnego życia u boku bogatego ojca, po to by walczyć o uciskanych mieszkańców Pasa. Śledztwo zaprowadzi go do statku Scopuli i skrzyżuje drogi z byłą załogą Canterbury.

Holden i Miller, lawirując między rządem Ziemi, rewolucjonistami z Sojuszu Planet Zewnętrznych oraz pełnymi tajemnic korporacjami, starają się rozwikłać zagadkę Scopuli oraz Julie i zachować wszystkich przy życiu. Jednak ten mały statek może zmienić losy wszechświata.

To, co wydarzy się w pierwszym tomie cyklu, stanowić będzie punkt wyjścia do całej historii, która obejmować będzie znacznie większą część kosmicznej przestrzeni, niż początkowo się wydaje, ale nic więcej w tej kwestii nie zdradzę, bo znaczna część czytelniczej zabawy polega na odkrywaniu nieznanego.

Z pełną odpowiedzialnością powtarzam, że to jednej z najlepszych cykli science fiction, jakie czytałam. Zaczyna się od tomu łączącego kosmiczną przygodę z historią detektywistyczną, by z czasem przerodzić się w napisaną z polotem i rozmachem space operę, międzygalaktyczną przygodę, od której nie można się oderwać. 

Każda z powieści jest z jednej strony samodzielną, pełnoprawną historią koncentrującą się wokół pewnego mniejszego konfliktu lub zagadnienia, a jednocześnie rozwija - z godną podziwu konsekwencją - większą opowieść, zamykającą się ostatecznie właśnie w tych dziewięciu tomach. Kompozycyjnie robi to wrażenie - z jednej strony poszczególne powieści są opowieściami z własnym wstępem, rozwinięciem i zakończeniem, a jednocześnie same są jednym dużym rozwinięciem opowieści, która zaczęła się w Przebudzeniu Lewiatana i którą zakończy Upadek Lewiatana. W każdym tomów można znaleźć emocjonującą historię, a jednocześnie jako większa całość cykl jest dziełem bardzo spójnym i przemyślanym. 

Nakreślona z rozmachem historia opiera się o międzyrządowe konflikty, "rasowe" uprzedzenia, zakusy korporacji i sprzeczne interesy, a jednocześnie jest opowieścią o zetknięciu ludzkości z czymś obcym i niewyobrażalnym. Autorzy świetnie przenieśli na kosmiczny grunt ziemskie konflikty, mechanizmy działania rządów i wpływów korporacji, tworząc historię z jednej strony zrozumiałą i poniekąd znajomą, z drugiej świeżą i oryginalną. Wykorzystują do stworzenia zupełnie nowej, nieprzewidywalnej opowieści szereg znanych literackich motywów - zarówno gatunkowych, jak i międzygatunkowych. Do tego dodają znaczące, wymowne, metaforyczne tytuły, świetnie podkreślające wydźwięk poszczególnych historii. 

Stały pozostaje trzon głównych postaci - Jim, Naomi, Aleks i Amos stanową zespół, który z czasem staje się rodziną. Niezwykłą, niejednorodną i nie zawsze zgodną, lecz niesamowicie sobie i czytelnikowi bliską. Ja sama zżyłam się z nimi przez dziewięć miesięcy lektury, a każdy powrót do historii był dla mnie rzeczywiście jak powrót do domu. I nie będzie przesadą jeśli powiem, że pokochałam ich wszystkich, choć każdego na swój sposób i z inną intensywnością. Autorzy świetnie swoich bohaterów wykreowali, tworząc z nich zbiór ciekawych i oryginalnych jednostek, bardzo ludzkich w swych słabościach, a jednocześnie na swój sposób szlachetnych. Każda z postaci doskonale wpisuje się zarówno w pojedyncze historie, w obrębie tomu, jak i w większą całość, jaką jest cykl Expanse.

Grupę głównych bohaterów uzupełniają pojawiające się mniej i bardziej znaczące postaci, które tracą lub zyskują na znaczeniu - zależnie od okoliczności. Świetnie wpływa to też na dynamikę relacji, która nigdy nie jest stała i jednorodna, przez co tym dla czytelnika ciekawsza. Chciałabym poprzeć tę tezę przykładami, jednak zdradziłabym wtedy zbyt wiele.

Expanse to pełna zwrotów akcji historia, z doskonale zbudowanym napięciem, pobudzająca zarówno w warstwie intelektualnej, jak i emocjonalnej. Pełna wyrazistych, świetnie nakreślonych postaci, budowana z godną podziwu konsekwencją i pomysłowością, a także stanowiąca kompozycję stworzoną z mniejszych udanych kompozycji literackich. Autorom udaje się z tomu na tom utrzymywać równie dobry, a nawet wysoki poziom, przy zachowaniu przystępności przekazu. Do tego stopnia, że bardzo trudno jest wskazać lepsze i gorsze tomy (choć niewątpliwie, ze względu na osobiste preferencje, moją ulubioną fabułą pozostaje część 5). Autorzy świetnie zachowują balans między osobistymi historiami głównych bohaterów, opisami mechanizmów międzyplanetarnych rozgrywek i walką z niewyobrażalnym zagrożeniem. Są tu miłość i przyjaźń, sojusze i zdrady, odkrycia i niewiadoma, wojna i pokój, strategia i działanie. Wszystko, co w gatunku najciekawsze, złożone w porywającą i poruszającą całość.

Od tomów tego cyklu naprawdę trudno się oderwać. Wymagało ode mnie niewyobrażalnie dużo samozaparcia dawkowanie sobie tej przygody i rozłożenie jej na dziewięć miesięcy. To cykl, do którego już jestem gotowa wrócić i kawał naprawdę świetnej przygody. Myślę, że miłośnicy gatunku się nie zawiodą, a może pokochają ten cykl tak jak ja.

Autor: James S.A. Corey
Cykl: Expanse
Wydawca: Wydawnictwo Mag

Egzemplarze własne.

PS Serial, dostępny na Amazon Prime, też jest niczego sobie, choć nie wywołuje u mnie aż takiego poziomu emocji jak książki.