John Garth, Tolkien i pierwsza wojna światowa. U progu Śródziemia


John Garth, Tolkien i pierwsza wojna światowa

Powieści Tolkiena już dawno weszły do literackiego kanonu i uznawane są za klasykę literatury, ciesząc się poważaniem także poza kręgami miłośników szeroko rozumianej fantastyki. Nazwisko autora wielu czytelnikom nie jest obce, nawet jeśli jego powieści wciąż pozostają na liście do przeczytania. Miłośnicy Śródziemia znają zapewne biografię Tolkiena i wiedzą, że jego młodość przypadła na czas Wielkiej Wojny (później zwanej pierwszą światową), wiedzą, że pisarz na niej walczył i zapewne zdają sobie sprawę, że odcisnęło to na nim swoje piętno, podobnie jak na całym jego pokoleniu. Jednak prawdopodobnie - tak jak ja do tej pory - nie zdają sobie sprawy, jak wielki te doświadczenia miały wpływ na twórczość Tolkiena, w tym na kształt Śródziemia.

To właśnie wpływ wojennych doświadczeń na twórczość Tolkiena postanowił zbadać John Garth, a w efekcie powstała wyjątkowa biografia pt. Tolkien i pierwsza wojna światowa. U progu Śródziemia. "To studium biograficzne - wyjaśnia autor książki na wstępie - zrodziło się z jednego spostrzeżenia: jakie to dziwne, że J.R.R. Tolkien zaczął tworzyć swoją monumentalną mitologię w samym środku pierwszej wojny światowej, tego pełnego rozczarowań kryzysu, który ukształtował współczesność".

W swojej książce autor skupia się na życiu Tolkiena i próbach tworzenia przezeń prozy i poezji na przestrzeni lat 1914-1918, sporadycznie odnosząc się do innych faktów biograficznych. W ten sposób właśnie wpisuje Tolkiena i jego twórczość w konkretny historyczny kontekst i ukazuje jego wpływ ujawniający się w twórczości przez wiele późniejszych lat.

Tolkien i pierwsza wojna... zainteresuje zarówno miłośników biografii znanych pisarzy, jak i wielbicieli Tolkiena, którzy chcą poznać go bliżej, a także lepiej zrozumieć jego twórczość. Autor przeprowadził gruntowne badania i w swojej obszernej pracy, która jest po trosze biografią, po trosze analizą literaturoznawczą zebrał mnóstwo bardzo ciekawych informacji, dotąd rozproszonych w różnych opracowaniach, dokumentach czy wspomnieniach. Znajdziemy tu analizę krytyczną i komentarze do wczesnych wierszy. Garth przeanalizował zastrzeżone dotąd akta przebiegu służby oficerów brytyjskiej armii i umieścił literackie poczynania Tolkiena w kontekście międzynarodowego konfliktu. To daje nam, czytelnikom, możliwość prześledzenia wpływów i adaptacji rzeczywistych doświadczeń.

Studium wzbogacone jest o mapy i fotografie, ale przede wszystkim jest to zapis solidnych badań i argumentów na poparcie stawianej we wstępie tezy. Są też fragmenty dzieł literackich, na które powołuje się Garth. Ciekawym zabiegiem jest rozpoczynanie każdego z rozdziałów od nakreślenia czegoś na kształt "scenki z życia", która wprowadza czytelnika w kolejny temat, by następnie przejść do rezultatów badań i analiz. Nadaje to pracy pewnej lekkości, nie odbierając jednocześnie powagi zbudowanej na solidnych badawczych podstawach.

Choć praca Gartha nosi wiele znamion pracy naukowej, czyta się ją fantastycznie. Pozwala odkryć Tolkiena na nowo i rzuca nowe światło na jego twórczość. Nawet jeśli macie już za sobą lekturę innych biografii pisarza, powinniście sięgnąć także po tę pozycję. Powinna też przyciągnąć wszystkich zainteresowanych pierwszą wojną światową, tym bardziej że są tu zapisy doświadczeń 11. Batalionu Fizylierów z Lancashire podczas bitwy nad Sommą, oraz badaczy wpływu wielkich konfliktów na twórczość literacką. A dla bibliofilów mam informację, że wydana w twardej oprawie książka bardzo ładnie prezentuje się na regale :-)

Autor: John Garth
Tytuł: Tolkien i pierwsza wojna światowa. U progu Śródziemia
Tłumacz: Agnieszka Sylwanowicz
Wydawca: Zysk i S-ka

Komentarze

Popularne posty